İNFERTİLİTENIN %30 NEDENİ ERKEK FAKTÖRÜDÜR 

  ERKEK İNFERTİLİTESİNİN SAPTANABİLİR NEDENLERİ

1-PRETESTİKÜLLER NEDENLER   %1-2

A)Hipotalamus-Hipofiz Kaynaklı bozukluklar

• İdiopatik izole gonadotropin eksikliği

• Kalman sendromu(izole GnRH eksikliği)

• Tek gen mutasyonları(izole FSH,LH eksikliği)

• Hipotalamik tümörler(kraniofarandioma)

• Hipofizer tümörler(makraadenom,mikroadenom)

• Hipofiz yetmezliği(empti sella sendromu)

• İnfiltratif hastalıklar(sarkoidoz.histiyositozis,Hematokromatozis.tuberkülozis)

• Hormonal(Hiperprolaktinemi( Hipofizer,mikroadenom)

• İlaçlar((opioidler,psikotrop ilaçlar

• Travma,Cerahi,Radyoterapi

• Vasküller(infarktus,Anevrizma)

• Kronik sistemik hastalıklar

• Kritik hastalıklar,Beslenme bozuklukları

• Enfeksiyonlar

• Obesite

• Coklu organ tutulumu ile izlenen genetik hastalıklar(Laurence-Moon-BeidelSendromu,Familiyal Serebral Ataksi,Prader-Willi Sendromu) 

2- TESTİKÜLLER NEDENLER(primer gonadal bozukluklar)   %30-40

• Klinefelter sendromu(47,XXY Kromozom)

• Y kromozom mikrodelesyonları(Yq11 bölgesinde AZfa,AZfb,AZfc noktaların etkiler).En sık AZFc bölgesi tutulur ve bu grup delestonlardan %50 testisten sperm bulunabilir.Fakat AZFa ve AZFb komplet delesyonları varsa sperm elde edilemez

• Tek gen mutasyonları ve polimorfizmleri

• Bilateral Anorşi

• Germ Hücre Aplazisi(Sertoly Cell Only Sendrom)

• Kriptorşidizm(inmemiş testis)

• Epididimo-Orşit(Gonore,Klamidya)

• Androjen Duyarsızlık Sendromları(testiküller feminizasyon,Swyer Sendromu,5-α Redüktaz Yetersizlığı)

• Varikosel

• Enfeksiyonlar( viral orşid(kabakulak.ekovirus,arbovirus)

• Granülomatöz Orşit(tüberküloz,lepra)

• Testis torsiyonu

• İlaçlar(antiandrojenler,Alkali ajanlar)

• Radyasyon

• Çevresel faktörler(ısı ,sigara,organik madeller)

• Myotonik Distrofi 

3-POST TESTİKÜLLER NEDENLER(Sperm transport bozuklukları)%10-20

• Epididimal obstrüksiyon veya disfonksiyon

• Kongenital vaz deferens yokluğu(CFTR gen mutasyonları),KİSTİK FİBROZİS

• Enfenksiyonlara bağlı vaz deferens obstrüksiyonu(klamidya.tüberküloz)

• Vazektomi

• Kartagener sendromu(primer siliyer diskinezi)

• Young sendromu

• Ejekülatuar disfonksiyon(spinal kord hastalıkları ve yaralanmaları,otonomik disfonksiyon,Prematür ejakulasyon=erken boşalma)

4-İDİYOPATİK  %40-50(Nedeni bu günün tıbbi ile izah edilemeyen.nedeni bilinmeyen,sebebi bilinmeyen)

Erkek infertilitesinde  ilk bakılması gereken test bazal semen analizidir.Semen analizi 2-5 günlük cinsel perhiz sonrası toplanır.Perhiz süresi kısaldıkça semen hacmi ve sperm sayısı düşer ancak sperm motilitesi(hareketliliği) artar.Morfoloji(sperm şekli) ise değişmez.

Perhiz süresi uzarsa semen hacmi ve sayısı artabilir ancak ölü,inmotil(hareketsiz) ve morfolojik(şekil) olarak anormal spermlerin sayısı artar.Bozuk sonuçlar elde edildiğinde 3-4 hafta sonra semen analizi tanıyı doğrulamak için tekrar yapılır.Semen toplandıktan bir saat içinde değerlendirilmelidir ve anormal sonuçlarla karşılaşıldığın da ek olarak endokrinolojik,ürolojik ve genetik değerlendirme gereklidir. 

Semen hacminin çoğunluğu  vezikülla seminalisten kaynaklanır. vezikülla seminalis sekresyonları(salgıları) alkali(baz) karakterlidir ve fruktoz içerir.Ejakülatuar kanalların tıkanıklığında semen sadece prostatik sıvı içerdiğinden asidik karakterde olur.Ejakülasyon(boşalma,fışkırma) sonrası idrar tetkikinde sperm bulunması retrogarad ejakülasyonu(spermlerin geri mesaneye kaçması) işaret eder.Ejakülat hacmi 1ml altında ise retrogard ejakülasyon(spermlerin geri mesaneye kaçması)  ,hipogonadizm(erkekte testis ve kadında yumurtalıkların seks hormonu yapımının yetersızlığıdır.) ve,obstrüksiyon(sperm taşıyıcı kanalların tıkanması) gibi nedenlerden şüphelenilir. 

          ENDOKRİNOLOJIK DEĞERLENDIRME:KİMLERE YAPILMALI 

Sperm parametreleri normal ise çok nadir gereklidir.Fakat aşağıdaki durumlarda Endokrinolojik Değerlendirme yapılmalıdır.

• Sperm konsantrasyonu10 milyon/ml altında ise

• Seksüel işlev bozuklukları(libido kaybı.impotans(penis sertleşmemesi))

• Hiperprolaktinemi (hormonal bozukluk)

• Değerlendirmede serum FSH,Testesteron ve gerekirse LH,Prolaktin bakılabilir.

Dünya Sağlık Örgütü’ne  göre Semen Değişikliklerinin son normal değerleri

Prametreler                           En düşük referans değerleri

Semen Volümü(hacmi)  ml                          1,5 ml

Total sperm sayısı                                       39milyon

Sperm Konsantrasyonu(ml)de                      15 milyon

Total Motilite(hareketlilik)                             % 40

Progresif motilite                                          % 32

Vitalite(canlılık)                                            % 58

Sperm Morfoljisi                                           % 4

PH                                                               ≥7.2

Lökosit sayısı(peroksidaz+)                     <1 -2milyon/ml

SPERMİOGARAMDA KULANILAN TANIMLAR

Normozoospermi:Referans değerlerle tanımlanan ejakülat değerleri

Oligozoospermi  : Referans değerlerlerinden düşük sperm miktarı(15 milyon/ml’den az)

Astenozoospermi:Hareketlilik için referans değerden daha az değer

Teratozoospermi : Morfoloji için için referans değerden daha az değer

Oligoastenoteratozoospermi(OAT):Her üç değişkeninde bozukluğu

Azoospermi         :Ejakülatta hiç spermatozoa bulunmaması

Aspermi               :Hiç ejakülat elde edilmemesi

Kriptozoospermi:Ejakülattın bazal değerlendirilmesinde hiç sperm yok iken ,santrifügasyon  sonrasında birkaç sperm elde edilmesi